Słynne regiony – Burgundia
BURGUNDIA
Światowe dziedzictwo kulturowe
Burgundia to region położony w środkowo-wschodniej Francji w departamentach Yonne, Côte d’Or i Saône-et-Loire. Od czasów średniowiecznych leży na głównym szlaku handlowym łączącym Europę Północną z basenem Morza Śródziemnego. Należące do Burgundii tereny ciągną się, wzdłuż prawego brzegu rzeki Saony, z północy na południe na długości 230 kilometrów; stolicą winiarską regionu od zawsze było Beaune. Położony na południu Burgundii okręg Beaujolais, administracyjnie stanowiący jej część, obecnie traktowany jest jako osobny region winiarski.
Powierzchnia winogradów w Burgundii wynosi 30 052 hektarów, co stanowi około 4 procent winnic całej Francji. Średnia roczna produkcja wina w regionie to 1,45 miliona hektolitrów, z czego 60 procent stanowią białe wina spokojne, 29 procent – czerwone, 11 procent – białe musujące.
Obszary uprawy winorośli i produkcji wina ciągnące się z północy, od miasta Dijon, na południe do Mâcon to:
- Chablis & Grand Auxerrois
- Châtillonnai
- Côte de Nuits & Hautes Côtes de Nuits
- Côte de Beaune & Hautes Côtes de Beaune
- Côte Chalonnaise & Couchois
- Mâconnais
Klimat i odmiany winorośli
W Burgundii panuje klimat kontynentalny, o chłodnych zimach (z ryzykiem wiosennych przymrozków) i ciepłych, a nierzadko wręcz gorących, latach. Burgundzkie siedliska stanowią idealne miejsca do uprawy winogron odmian pinot noir (39,5 procent nasadzeń) i chardonnay (51 procent winogradów) królujących w regionie bezapelacyjnie, którym towarzyszą aligoté (6 procent) i gamay wraz z sauvignon blanc, pinot blanc, pinot gris, melon, sacy, césar i tressot, jednak ta ostatnia grupa stanowi w sumie tylko 3,5 procent wszystkich nasadzeń.
SIEDLISKO
Specyfika regionu – climats
O wyjątkowości burgundzkiego siedliska, a właściwie całej mozaiki zróżnicowanych siedlisk, oprócz klimatu, w wielkim stopniu stanowią gleby, w większości przypadków gliniasto-wapienne, powstałe w wyniku erozji wapiennych skał płaskowyżu Jury, które osadzały się na nanoszonych przez Saonę iłach. Tylko w oddalonym od centrum Burgundii w kierunku północno-zachodnim Chablis znajdują się grube pokłady wapienia kimerydzkiego. Jednak tym, co najistotniejsze w burgundzkich siedliskach, ważniejsze nawet niż wysokość czy nachylenie stoku, jest właściwe ułożenie wapiennych warstw kamienistych gleb cechujących się dobrą przepuszczalnością w stosunku do iłów i margli, które wodę zatrzymują. To dlatego czasami najwybitniejsze siedlisko klasy grand cru zaledwie kilka metrów dzieli od parceli o znacznie niższym statusie.
Region ten bezsprzecznie na tle innych wyróżnia olbrzymia mozaika pieczołowicie sklasyfikowanych jeszcze przez średniowiecznych mnichów działek – climats – rozsianych po całej okolicy.
Co to jest climat?
Climat to działka winorośli, z własnym mikroklimatem i specyficznymi warunkami geologicznymi, która została starannie wytyczona i nazwana na przestrzeni wieków. Każdy z climats ma swoją historię, daje wina o odrębnym charakterze i smaku oraz zajmuje odpowiednie miejsce w hierarchii crus (apelacja regionalna, gminna, premier cru, grand cru). Ponad tysiąc nazwanych climats rozmieszczonych jest na wąskim, obsadzonym winnicami odcinku o długości 60 kilometrów położonym między Dijon i Santenay, a wśród nich są jedne z najbardziej znanych nazw winiarskiego świata, takie jak Chambertin, Romanée-Conti, Clos de Vougeot, Montrachet, Corton, Musigny....
W Burgundii, kiedy mówimy o klimacie, nie patrzymy w niebo, tylko na ziemię. – Bernard Pivot, francuski dziennikarz, pisarz i krytyk literacki
Burgundzkie climats zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO 4 lipca 2015 roku. Wpis ten obejmuje nie tylko głównych graczy w branży winiarskiej, ale wszystkich, którzy pasjonują się tym wyjątkowym obszarem uprawy winorośli. Wpisanie na listę ma na celu promowanie idei climats i zachowanie tego wyjątkowego, 2000-letniego dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń.
Cechy konkretnego climat znajdują pełne odzwierciedlenie w winie, rocznik po roczniku, dzięki know-how winiarza. Nigdzie indziej na świecie nie sposób zaobserwować tak ścisłego, wręcz intymnego związku istniejącego między winem a miejscem jego pochodzenia.
W Burgundii climats stanowią kwintesencję modelu uprawy winorośli.
APELACJE BURGUNDII
AOC/AOP, crus, lieu-dits, clos
Wśród burgundzkich apelacji możemy wyróżnić dwie podstawowe grupy – apelacje regionalne (52 procent całości) i apelacje gminne (47 procent łącznie z climats premier cru).
Szacuje się, że ponad połowa wszystkich burgundzkich win należy do jakiejś apelacji regionalnej, które dzielimy na trzy grupy:
AOC Bourgogne (dla win spokojnych białych z odmiany chardonnay i czerwonych z odmiany pinot noir) wytwarzanych na terenie całego regionu,
apelacje subregionalne – na przykład AOC Côte Chalonnaise czy Mâcon Villages,
apelacje rozsiane po całej Burgundii, wyróżnione ze względu na szczep winorośli lub rodzaj produkowanego wina, takie jak:
AOC Bourgogne Grand Ordinaire (wina białe mieszane, z odmiany chardonnay, pinot blanc, aligoté, a także czerwone z odmian pinot noir, gamay, césar i tressot),
AOC Bourgogne Passetoutgrains (wina czerwone z odmian pinot noir w proporcji minimum 1/3 i gamay),
AOC Bourgogne Aligoté (wina białe z odmiany aligoté),
AOC Crémant de Bourgogne (wina musujące białe i różowe powstające przy zastosowaniu metody klasycznej z odmian pinot noir, chardonnay – minimum 30 procent, aligoté, gamay 20 procent maximum, melon, sacy).
Wina z powyższych apelacji stanowią doskonały wstęp do bogatego świata burgundów; na pewno z sukcesem umilą spotkania w gronie przyjaciół.
Drugą podstawową grupę apelacji w Burgundii stanowią apelacje gminne, w ramach których powstaje około jedna trzecia burgundzkich win. Obecnie jest ich 44 i biorą nazwy od nazw gmin, w których uprawiane są winogrona, na przykład Mercurey, Pommard czy Nuits-Saint-Georges.
Do apelacji gminnych zaliczamy także wina z wyróżnikiem premier cru. Premiers crus to najlepsze działki w apelacji – climats – każda z nich posiada swoją nazwę, pod którą jest znana nierzadko od czasów średniowiecza. Każda z tych działek ma specyficzne cechy geologiczne, hydrometryczne i ekspozycyjne. Produkcja z każdego climat jest winifikowana oddzielnie, a powstałe w wyniku tych zabiegów wino przyjmuje nazwę climat, z którego pochodzi.
Mogą one należeć do różnych właścicieli i każde wino wyprodukowane z owoców takiej winorośli posiada prawo do apelacji premier cru. Warto pamiętać, że w Burgundii status cru otrzymują siedliska, a nie winiarze, dlatego w ramach jednego premier cru mogą powstawać bardzo różne pod względem jakościowym wina, jako że czynnik ludzki w procesie tworzenia wina jak najbardziej wciąż jest ważny; nie wystarczy świetne siedlisko.
Najlepsze climats Burgundii uzyskały status grand cru; są to miejsca obdarzone wybitnie dogodnym położeniem, podłożem i mikroklimatem. Takich miejsc w Burgundii jest 33, wśród nich słynne Chambertin, Corton, Charlemgne czy kultowe Romanée-Conti. W apelacji Chablis jest siedem climats o statusie grand cru. Wina powstałe z owoców winorośli uprawianej na takich parcelach doskonale odzwierciedlają cechy tych szczególnych siedlisk.
Na ich etykietach nazwa wioski jest zastąpiona nazwą climat, na przykład Corton, Montrachet, Romanée Saint-Vivant lub Clos de Tart.
Wina klasy grand cru stanowią zaledwie 1 procent burgundzkiej produkcji. Uważane są za jedne z najbardziej wyrafinowanych i wyjątkowych win świata; przeznaczone są na specjalne okazje.
Co to jest lieu-dit?
Lieu-dit to termin odnoszący się do konkretnej części winnicy lub regionu uznanych za wyjątkowe ze względu na swoją specyfikę topograficzną lub historyczną. Dokładna lokalizacja geograficzna tych miejsc nie jest rejestrowana przez INAO. Lieux-dits, poza Burgundią, można znaleźć także w Alzacji czy w Dolinie Rodanu. Zazwyczaj ich nazwy umieszcza się na etykietach win podnosząc ich rangę.
Climats i lieux-dits nadają winom z Burgundii wyjątkową tożsamość. Ich nazwy świadczą o bogatej historii regionu, a korzenie tkwią w środowisku, lokalnym dziedzictwie i savoir-faire (know-how) winiarzy.
Climats i lieux-dits najpełniej ilustrują pojęcie siedliska (terroir). Ich nazwy widniejące na etykietach gwarantują unikalne cechy każdego wina i oferują niezrównane doznania smakowe.
Terminy climat i lieu-dit są często w Burgundii mylone, a nie pomaga też fakt, że można znaleźć kilka lieux-dits w ramach jednego climat lub climat, który obejmuje tylko część lieu-dit. Termin climat odnosi się jednak konkretnie do działki pod uprawę winorośli, podczas gdy lieu-dit jest ogólnym terminem geograficznym.
Co to jest clos?
Clos to działka (climat) winorośli otoczona kamiennym murem wzniesionym bez zaprawy jeszcze w średniowieczu. Mury te miały chronić winorośl przed stadami zwierząt, które swobodnie przemieszczały się po okolicy. Miejsca te ukształtowały krajobraz Burgundii. Uosabiają również ciągłość lokalnej tradycji: między średniowieczem a rewolucją niektóre z nich miały tylko jednego lub dwóch właścicieli. Niektóre clos należą do najbardziej renomowanych climats, takich jak Clos de Tart, Clos de Bèze i Clos des Lambrays.
Pewne jest, że w przypadku Burgundii i jej win mamy do czynienia z wyjątkowym, wzajemnym oddziaływaniem między odmianami winogron, naturą i doświadczeniem lokalnych winiarzy.
