Wina Primitivo
Pierwsza wzmianka w Apulii na temat odmiany datowana jest na 1799 rok, kiedy to kapłan z Gioia del Colle, Francesco Filippo Indellicati, pozostawił notatkę, że odkrył w swojej winnicy zaskakująco wcześnie dojrzewającą odmianę winorośli. Francesco nazwał ją Primativo od łacińskiego primativus – pierwszy, który dojrzewa. Indellicati uprawiał Primativo w pobliskiej wiosce Liponti, lecz około 1820 roku odmiana pojawia się w innych zakątkach Apulii – Turi, Cassano, delle Murge, San Michele, Noci, i Castellana Grotte). Wymowa primitivo pojawiła się później, około 1860 roku.
Nie brakowało chętnych, którzy rościli sobie prawo do traktowania odmiany jako swojej narodowej. Mowa tu o Kalifornii, w której nazywana zinfandelem zdominowała miejscowe uprawy. Czar jednak prysł, gdy badania DNA potwierdziły tożsamość odmiany z włoskim primitivo i chorwackim tribidrag. Wielu Amerykanów pomimo namacalnych dowodów trwa dalej przy swoim.
Charakter wina
Grona primitivo są dość duże i intensywnie zabarwione. Owoce dojrzewają nieregularnie, co znacznie utrudnia zbiory. Z primitivo robi się zarówno proste owocowe wina jak i cięższe, mogące dłużej dojrzewać w beczkach oraz słodkie, wzmacniane na wzór porto. W Stanach Zjednoczonych z bardzo popularne są półsłodkie wina różowe, tzw. White zinfandel. Cechą primitivo dojrzewającego w śródziemnomorskim klimacie jest duża zawartość cukru co często prowadzi do poziomu alkoholu pow.15% i występowania cukru resztkowego.
Na aromaty i smaki wina z primitivo ma wpływ klimat i stopień dojrzałości owoców. Na chłodniejszych działkach odmiana przynosi nam aromaty czerwonych owoców leśnych np. malin, jeżyn i truskawek. Gdy jest cieplej i więcej cukru pojawiają się nuty anyżu pieprzu, wiśni i jagód. Primitivo w ustach jest zwykle okrągłe, ma smak dojrzałych czerwonych i czarnych owoców oraz słodkie taniny. Bywa, że pojawiają się nuty dżemowe i kompotowe i brak mu kwasowości gdy klimat jest za ciepły.
Czytaj więcej
Starzenie wina
Na smak wina ma również wpływ winiarz decydując o chwili rozpoczęcia zbiorów, długości fermentacji i maceracji oraz od starzenia w beczkach. W Kalifornii niektórzy producenci trzymają zinfandela w beczkach z dębu amerykańskiego i ten styl bywa naśladowany we Włoszech.
Primitivo świetnie pasuje do dań mięsnych, potraw z wołowiny, jagnięciny i dziczyzny, ale także doskonale sprawdzi się z domową pizzą czy w połączeniu z takimi przekąskami kuchni włoskiej, jak focaccia i włoski chlebek. Świetnie smakuje z holenderskim serem gouda i półtwardym angielskim gloucesterem. Anna Miodońska do kotlecików jagnięcych często serwuje Il Teo Primitivo Di Manduria od Farnese Vini, a Wojciech Giebuta sięgnął po klasyczne Primitivo di Manduria, by podać je z grillowaną karkówką z jarzębiną.
Regiony upraw
Włochy
Primitivo cieszy się największą sławą na południu Włoch, w Apulii. Choć uprawy sprzed 20 lat były znacznie bogatsze (w 1990 roku około 17 000 ha), porównując ze stanem sprzed dziesięciu lat (7951 ha), primitivo wciąż pozostaje w obcasie włoskiego „buta” najbardziej cenioną odmianą, która w połączeniu z zastanym klimatem – gorącym, ale delikatnym, wilgotno-morskim – daje wina mocno owocowe i dobrze zbudowane.
Chorwacja
Zdaniem Ediego Maleticia primitivo, nazywane tutaj crljenakiem kaštelanskim, jest najszybciej rozprzestrzeniającą się odmianą w Dalmacji, uprawy wzrosły szczególnie po sporze o pochodzenie odmiany i anonsie o wynikach badań DNA.
Kalifornia
To tu primitivo zwane przez Amerykanów zinfandelem rozwija się najprężniej. Idealne warunki klimatyczne sprzyjają popularności uprawy i produkcji bardzo dobrej jakości win. W 2008 roku zinfandela uprawiano tu na powierzchni 20 377 ha, co czyniło go drugą najbardziej rozpowszechnioną odmianą w Kalifornii zaraz po cabernet sauvignon.
Inne kraje
Primitivo zyskało dużą popularność w Australii, szczególnie na jej zachodzie i południu, gdzie klimat jest doskonały do uprawy – ciepły i suchy. Uprawia się ją także w Czarnogórze, Macedonii, Izraelu, na zachodzie Kanady i w Meksyku.
Inne nazwy: zinfandel, crljenak kaštelanski, tribidrag.
Oprac. Marta Gorajska
