Wina z regionu Tokaji-Hegyalja

Tokajski region winiarski położony jest w północno-wschodniej części Węgier oraz w południowo-wschodniej Słowacji. Mało kto pamięta, że administracyjnie ten obszar winiarski wyznaczono już w roku 1737 decyzją Zgromadzenia Narodowego wskazującą miejscowości i majątki, które maja prawo robić wino typu tokaj. Dla porównania region Douro dla porto wydzielono w roku 1755. Region tokajski obejmuje wschodnią część wyżyny Cserhát oraz południowe podnóże Gór Tokajsko-Slańskich, graniczące z doliną Cisy i z regionem Bodrogköz. Winiarze korzystają tu z łagodnego, ciepłego klimatu, urodzajnych wulkanicznych gleb oraz unikatowych warunków do produkcji słodkich win z udziałem botritis cinerea (szlachetnej pleśni). W winnicach króluje furmint z którym kupażuje się szczepy hárslevelű i sárgamuskotály (muscat blanc à petit grains).

Wina tokajskie dzieli się na wytrawne i botrytyzowane. Te ostatnie z kolei klasyfikujemy na kategorie w zależności od metod produkcji. Tokaje odmianowe noszą nazwę szczepu, czyli powstają z jednej odmiany winorośli. Mogą być zarówno wytrawne, jak i całkiem słodkie, co jest zwykle zaznaczone na etykiecie. Wina wytrawne robione tylko z furminta aspirują do klasy premium.

Kolejna grupa to tokaje samorodne. Powstają w ten sposób, że całe kiście zarówno z pleśnią, jak i bez niej są fermentowane razem. Jeśli powstałe wino zawiera poniżej 30g/l cukru resztkowego oznaczmy je jako wytrawne (száraz). Mają one charakter zbliżony do shery fino, ponieważ są mocno utlenione. Jeśli cukru jest więcej niż 30g/l wino klasyfikowane jest już jako słodkie (édes).

Tokaje najwyższej jakości i najdroższe noszą nazwę Aszú. Ten typ wina powstaje poprzez dodanie do wina podstawowego (wytrawnego) 3 lub 4 lub 5 lub 6 puttonyos, czyli pojemników (wiaderek) tzw. ciasta aszú, czyli rozgniecionych, wysuszonych przez pleśń botrytis winogron.

Moszcz jest wyciskany i przelewany do małych beczek, niedopełnionych do końca, aby umożliwić dostęp powietrza. Wino dojrzewa w takich warunkach od 5 do 8 lat, ale później ma nadal świetny potencjał starzenia.

Najsłodszym (być może na całym świecie) winem jest eszencja. Powstaje ze skoncentrowanego soku z botrytyzowanych winogron i ma zawartość alkoholu nie większą niż 6%. Eszencje stosuje się jako dodatek do aszú, ale jeśli winiarz zdecyduje się na jej sprzedaż musi poleżeć ona w beczce przynajmniej 4 lata. Tokaj Eszencja jest najbardziej długowiecznym winem świata, nie traci swoich właściwości nawet po setkach lat leżakowania.

Oprac. Witosław Stępień