Wina z regionu Piemont

Położony w północno-zachodniej części Włoch Piemont jest jednym z najważniejszych i najpiękniejszych regionów winiarskich na świecie. Szczyci się największą liczbą apelacji klasy DOCG w całych Włoszech, wśród których są te najbardziej znane, takie jak Barolo czy Barbaresco. Chociaż Piemont swą sławę zawdzięcza czerwonym, wyraziście tanicznym winom z odmiany nebbiolo, jego największym sukcesem w ostatnich czasach stało się słodkie, białe, musujące moscato d'asti.

Piemont to kraina położona u podnóża Alp Zachodnich otaczających ją od północy i zachodu. To właśnie Alpy tworzą naturalnie potężną granicę Piemontu z Prowansją na zachodzie i, poprzez Dolinę Aosty, górzystym szwajcarskim Valais na północy.

Na południowym wschodzie znajdują się najbardziej wysunięte na północ Apeniny. Te niskie nadmorskie wzgórza oddzielają Piemont od Ligurii, ciągnącej się wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego.

Na wschodzie leży Lombardia i żyzne równiny Padu, a na południowym wschodzie – Emilia-Romania.

Dla Piemontu ogromne znaczenie mają Alpy i Apeniny, w dużej mierze odpowiedzialne za korzystny klimat regionu, a przez wiele stuleci stanowiące, do pewnego stopnia, ochronę przed inwazją.

Piemoncka kraina jest dość równomiernie podzielona, jeśli chodzi o wysokość nad poziomem morza, i choć ponad 40 procent jej powierzchni zajmują góry, nie brak tu także terenów wyżynnych, na które składają się zalesione wzgórza na wschód od Turynu, łagodnie pofalowana okolica Monferrato na północ od miasta Asti oraz cudownie malowniczy, sielski region Langhe znany z licznych zamków i wspaniałych winnic.

W porównaniu z innymi włoskimi regionami, Piemont, dzięki wprowadzaniu i regularnej aktualizacji zagranicznych technologii produkcji wina, jest bardzo zaawansowany pod względem uprawy winorośli.

Czytaj więcej

Podregiony Piemontu

Alba i Asti – serce Piemontu

Większość winogradów w Piemoncie zajmuje rozległy obszar, około 80 kilometrów, wokół miast Asti i Alba. Wokół Alby znajdują się najlepsze siedliska dla kapryśnego nebbiolo i najważniejsze piemonckie apelacje – Barolo i Barbaresco, które sąsiadują z Roero, Dolcetto d'Alba, Dogliani i Langhe.

Na obszarze tym wytyczono także apelację dla białych win musujących – Moscato d’Asti, podczas gdy na obrzeżach tego szerszego obszaru znajdują się DOC Collina Torinese (na wzgórzach na południowy wschód od Turynu), Gavi i Dolcetto di Ovada (na drugim krańcu, blisko granicy liguryjskiej) oraz Colli Tortonesi na granicy z Emilią-Romanią.

Alto Piemonte i północny Piemont

Na północ od Turynu, regiony Canavese, Carema i Erbaluce di Caluso wyznaczają przejście między alpejską Doliną Aosty a przedgórzem Piemontu, będąc administracyjnie w obrębie tego ostatniego.

Na północny wschód od Canavese leży tak zwany Alto Piemonte (lub „Górny Piemont”) – obecnie skupisko coraz bardziej modnych, niewielkich apelacji takich jak Ghemme czy Gattinara (obie DOCG i obie oparte na odmianie nebbiolo zwanej tu spanna).

Jeszcze dalej na północ, w górzystych dolinach wokół Domodossola, na obrzeżach południowej Szwajcarii, znajduje się apelacja Valli Ossolane, gdzie uprawia się prawdziwie wysokogórskie nebbiolo prowadzone na pergolach.

Najważniejsze odmiany winogron w Piemoncie

Nebbiolo

Piemont jest często porównywany z Burgundią, a wynika to w dużej mierze z istnienia w obydwóch regionach wielu małych, rodzinnych winiarni i koncentracji na jakości niekiedy graniczącej z obsesją. Obydwa regiony łączy także trudny charakter ich najważniejszych odmian – w przypadku Burgundii jest to pinot noir, a Piemontu – nebbiolo. Nebbiolo nie jest najczęściej sadzonym szczepem w Piemoncie, jednak to jemu swą jakość i reputację zawdzięczają piemonckie wina. Winogrona nebbiolo stoją za czterema DOCG Piemontu: Barolo i Barbaresco, których wina cieszą się sławą najlepszych win czerwonych we Włoszech, Gattinara i czerwongo wina z Roero wyrabianego w co najmniej 95 procentach z nebbiolo.

Powstające z nebbiolo wina znane są ze swojego różano-smolistego bukietu i wyraźnej taniczności, nierzadko skutkującej trudnym odbiorem w młodości, ale decydującej o naprawdę dużym potencjale dojrzewania. Na północy i wschodzie Piemontu nebbiolo znane jest pod nazwą spanna i wykorzystywane w co najmniej 10 lokalnych DOC, takich jak Carema, Fara i Nebbiolo d'Alba.

Generalnie powstające z nebbiolo wina, szczególnie te w apelacjach Barolo i Barbaresco, uważane są za kwintesencję klasy i elegancji, w najlepszych wydaniach zachwycając długowiecznością i niekłamanym wysublimowaniem.

Barbera

Ciemnoskóra barbera ze wzgórz Monferrato jest najczęściej uprawianą odmianą w regionie. Tradycyjnie była wykorzystywana do produkcji codziennych win w rozmaitych apelacjach, ale jakiś czas temu wyraźnie awansowała i obecnie powstają z niej naprawdę znakomite, dojrzewające w dębie wina z konkretnym potencjałem starzenia.

Najlepsze piemonckie barbery pochodzą z apelacji Barbera del Monferrato, Barbera d'Asti lub Barbera d'Alba. Czasami są to prawdziwie wyjątkowe wina z pojedynczych winnic, z najlepszych dla tej odmiany siedlisk, takich jak Nizza (Guasti Nizza Riserva Barcarato). Generalnie wina z barbery są dużo łatwiejsze w odbiorze od tych z nebbiolo, są pikantne, pachnące wiśniami, o dobrej kwasowości i umiarkowanej złożoności. Znacznie łagodniejsze taniny, niż te spotykane w winach z nebbiolo, sprawiają, że barbery są znacznie szybciej gotowe do picia (w ciągu roku, ewentualnie dwóch od daty zbioru) i naprawdę przyjemne. Tą swoją przystępnością i szybką gotowością do picia barbera zyskała sobie uznanie zarówno producentów jak i konsumentów.

Dolcetto

Trzecim czerwonym szczepem Piemontu jest dolcetto. Najważniejsze wina z tej odmiany powstają w trzech apelacjach DOCG – Dogliani, Diano d’Alba i Dolcetto di Ovada Superiore. Pomimo nazwy oznaczającej „mały słodki”, powstające z dolcetto wina są zwykle wytrawne, z apetycznym, naznaczonym subtelną nutą goryczki, finiszem. Wina z dolcetto nie są może tak rozpoznawalne w szerokim świecie, jak te z nebbiolo czy, ostatnimi czasy, z barbery, ale znakomicie komponują się z niemal wszystkimi tradycyjnymi dla Piemontu daniami. Tworzą z nimi abbinamento idealne!

Moscato

Chociaż Piemont słynie z win czerwonych, na jego terenie powstaje też kilka znanych win białych w bardzo różnych stylach. Numerem jeden wśród nich jest słodkie musujące wino z apelacji Moscato d'Asti (Luca Bosio Moscato d’Asti) i jego krewniak z apelacji Asti Spumante. Oba są wytwarzane z winogron moscato uprawianych wokół miasta Asti, ale istnieje kluczowa różnica: pierwsze jest słodsze, lekko tylko musujące (frizzante), o niższej zawartości alkoholu (5–6 procent) i ogólnie wyższej jakości. Moscato d’asti w założeniu ma być winem słodkim, lekkim, delikatnym i kwiatowym, dlatego zazwyczaj powstaje z najbardziej dojrzałych i najlepszych winogron. Wielu producentów drogich barolo produkuje również doskonałe moscato d'asti. Asti spumante jest półsłodkim, w pełni musującym (spumante) winem, o zawartości alkoholu 9 procent.

Znacznie mniej frywolne niż musujące muskaty jest powstające w apelacji Gavi białe wino z odmiany cortese (Luca Bosio Gavi di Gavi). Obecnie coraz większym powodzeniem cieszą się także kusząco aromatyczne, z lekka egzotyczne w charakterze wina z odmiany arneis, w najlepszym wydaniu z apelacji Roero (Guasti Roero Arneis).

Innym białym winem, o którym warto wspomnieć, jest lokalne erbaluce (z DOCG Erbaluce di Caluso), które podobnie jak i inne piemonckie białe wina bardzo zyskało na popularności w przeciągu ostatnich trzech dekad.

Oprócz wyżej wymienionych, tradycyjnych dla regionu odmian winorośli, z powodzeniem uprawia się w Piemoncie także inne białe szczepy takie jak chardonnay (Guasti Piemonte Chardonnay) czy sauvignon blanc. Niekiedy, w wyniku umiejętnego zestawienia tych odmian można otrzymać eleganckie, fantastycznie rześkie, czyste i harmonijne wino takie jak Villa Giulia Langhe Bianco.

Do jakich dań podawać wina z Piemontu

Wina z Piemontu na bazie nebbiolo, takie jak barolo (Luca Bosio Barolo lub Guasti Ginestra Barolo) i barbaresco (Martinenga Barbaresco), a także zazwyczaj krócej dojrzewane w dębie nebbiolo d’alba (Luca Bosio Nebbiolo d’Alba) najlepiej komponują się z pieczonymi lub duszonymi mięsami – jagnięciną i wołowiną. Mocna taniczność i wysoka kwasowość tych win doskonale współgrają z wyrazistym smakiem mięsa, a dodatkowo znakomicie oczyszczają podniebienie.

W założeniu prostsze i bardziej codzienne wina z odmiany barbera wyśmienicie smakują z risottem, makaronem z sosem pomidorowym, daniami z dodatkiem grzybów leśnych, a także z ulubioną pizzą.

Prawdziwym fenomenem wśród piemonckich win są te z odmiany dolcetto (Monte Aribaldo Dolcetto d’Alba); w niejednej piemonckiej restauracji, jeszcze zanim zdecydujemy się wybrać danie, które będziemy jeść, na stole jakby z automatu pojawia się butelka dolcetto – miejscowi wychodzą z założenia, że ono pasować będzie do wszystkiego. I trzeba przyznać, że coś w tym jest; to wino zarówno do deski wędlin, jak i steka, ale także znakomite do podstawowej piemonckiej przystawki carne cruda czyli tatara z cielęciny czy gnocchi w sosie z grzybami.

Nie zapominajmy, że w Piemoncie powstają także wina białe i nie wszystkie są słodkie, tak jak moscato d’asti. Te wytrawne, na przykład ze szczepu arneis (Guasti Roero Arneis) znakomicie współgrają z kolejnym sztandarowym piemonckim klasykiem takim jak bagna càuda czyli sosem sardelowym z oliwą z oliwek i czosnkiem podawanym na ciepło z warzywami do maczania w nim. Innym piemonckim klasykiem, od którego bardzo często zaczyna się piemoncki posiłek, a który bez problemu można przeszczepić na grunt polski jest vitello tonnato czyli cienko pokrojona cielęcina podawana na zimno i polana gęstym, aromatycznym sosem tuńczykowym o konsystencji majonezu, z kaparami. Do tej przystawki można sięgnąć po piemonckie chardonnay (Guasti Piemonte Chardonnay).

W Piemoncie, tak jak w każdym innym regionie Włoch, wyrabia się także znakomite sery, wśród których te najszerzej znane to (oczywiście z apelacją DOC) robiola i toma.

Robiola to w rzeczywistości grupa białych serów piemonckich wytwarzanych z zazwyczaj niepasteryzowanego mleka owczego, krowiego i/lub koziego. Sery te doskonale smakują w połączeniu z białymi winami z Piemontu, takimi jak Guasti Roero Arneis.

Toma jest półtwardym serem o konsystencji zależnej od czasu starzenia. Cechuje się charakterystycznym, dość intensywnym smakiem, w którym wyczuć można nuty trufli i czosnku. Warto spróbować go z winem Guasti Barbera d’Asti, a wersję dłużej dojrzewającą z Guasti Nizza Riserva Barcarato.

Na koniec oczywiście szalenie popularny, subtelnie musujący piemoncki słodziak czyli czarujące kwiatowymi aromatami moscato d’asti. To wino idealne do deserów – kultowej panny cotty, ciasta z orzechami laskowymi i kremem zabajone, a także do tarty z marmoladą owocową. Oczywiście nikogo nie trzeba przekonywać, że takie wino jak Luca Bosio Moscato d’Asti znakomicie smakuje także solo.