Spróbuj irlandzkiej whiskey na św. Patryka!

Na dzień 17 marca przypada święto narodowe Irlandii - Saint Patrick’s Day. W tym dniu Irlandczycy ubrani na zielono gromadzą się w licznych pochodach i festynach, aby uczcić dzień śmierci Świętego Patryka, patrona ich kraju. Tradycją związaną z tym dniem jest również wypicie obowiązkowej szklanki whiskey – zwanej Dzbanem Patryka. Choć tego świętego wiąże się często z początkami irlandzkiej whiskey to nie ma dowodów na to, że to on nauczył Irlandczyków sztuki wytwarzania aqua vitae. Pozostaje legenda, według której przybywając w V wieku naszej ery do Irlandii przywiózł on ze sobą wiedzę o destylacji, jaką zdobył wcześniej w Hiszpanii i Francji.

Historia irlandzkiej whiskey

Podczas gdy w historii szkockiej whisky pojawia się rok 1494 jako moment, od którego liczymy jej historię to w przypadku irlandzkiej whiskey takiej daty nie ma. Mimo to, wszystko wskazuje się, że to na Zielonej Wyspie „wodę życia” wytwarzano wcześniej. Pojawiają się bowiem w XII wieku informacje o demoralizującym wpływie aqua vitae na żołnierzy Henryka II, którzy najechali Irlandię. Dużo później, w Kronikach Loch Cé z 1405 roku pojawiła się wzmianka o uisge beatha (celtyckie określenie wody życia) jako nazwie lekarstwa na paraliż języka. Znalazł się tam też zapisek o jednym z wielmożów, Richardzie Mac Raghnaillu, który zmarł po spożyciu dużej ilości tego lekarstwa, a dla którego aqua vitae okazała się być aqua mortis.

W XVI wieku za panowania królowej Elżbiety I, która była wielką zwolenniczką whiskey rozwija się jej produkcja i rośnie liczba przydomowych gorzelni. Wprowadzenie w 1661 roku przez Karola II podatku od wytwarzanego alkoholu przez kolejne dziesiątki lat nie powstrzymało tego wzrostu. Nastał złoty wiek poteen (poitín), lokalnie produkowanego bimbru. W końcu XVIII wieku w Irlandii działało ponad 2 000 miejsc destylacji alkoholu.

Rok 1823 przyniósł stabilizację rynku i znaczący spadek liczby punktów, w których pędzono whiskey. Ustawą wprowadzono obowiązek posiadania licencji oraz określono minimalną pojemność alembików wynoszącą 40 galonów. Zalegalizowana produkcja skoncentrowała się w Dublinie, gdzie prężnie zaczęli działać John Power, George Roe i bracia John i William Jamesonowie. Ich produkty zaczęto wysoko cenić na większości rynków eksportowych i w samej Wielkiej Brytanii. Irlandzka whiskey stała się wkrótce najpopularniejszym trunkiem w całym Imperium Brytyjskim i Ameryce Północnej. I gdy Irlandczyk Eneasz Coffey w 1831 udoskonalił kolumnę do destylacji ciągłej wydawało się że nic nie powstrzyma dalszej ekspansji irlandzkiej whiskey. Nadeszły jednak czasy kolejnych niepowodzeń i katastrof.

W 1838 roku kapucyn, brat Mateusz rozpoczął w Irlandii krucjatę antyalkoholową, w wyniku której zamkniętych zostało 8 tysięcy miejsc sprzedaży alkoholu, co doprowadziło też do upadku wielu małych gorzelni. Wielki Głód, jaki miał miejsce w latach 1845-1848 i powszechna emigracja, która znacznie zmniejszyła liczbę mieszkańców Zielonej Wyspy doprowadziły do dalszego spadku produkcji. Działało wtedy już tylko 160 punktów destylacji, gdzie produkowano blisko 400 rodzajów whiskey. Plaga filoksery we Francji i spadek produkcji brandy dały jednak szansę Irlandczykom. Wykorzystali ją jednak niestety połowicznie. W przeciwieństwie do Szkotów wynalazek Eneasza Coffeya nie znalazł w ich oczach uznania. Szkoci okazali się tej kwestii bardziej przedsiębiorczy oraz ekspansywni i w konsekwencji w większym stopniu skorzystali z zarazy we francuskich winnicach.

Kolejny cios irlandzkiej whiskey zadała wojna o niepodległość w 1916 roku, a konkretnie embargo, jakie nałożyła na eksport z Irlandii Wielka Brytania. Jedynym znaczącym rynkiem pozostały Stany Zjednoczone. Trwająca tam do 1933 roku prohibicja doprowadziła jednak do upadku wiele z pozostałych irlandzkich gorzelni. Okres po zniesieniu prohibicji w Ameryce i czas drugiej wojny światowej to okres hegemoni szkockiej whisky.

Po wojnie w Republice Irlandii na placu boju pozostały cztery destylarnie: Jameson i Power’s w Dublinie, Cork w Midleton i Tullamore w Offaly. W Irlandii Północnej działały Bushmills, Coleraine i Upper Comber. Ta ostatnia szybko zakończyła działalność. Ważnym momentem w powojennej historii irlandzkiej whiskey było powstanie IDG (Irish Distillers Group), w skład którego weszły wytwórnie Jameson, Powers, Cork i Bushmills oraz pojawienie się Cooley Distillery. Połączenie sił kilku producentów niewątpliwie pomogło w odzyskiwaniu rynków zbytu. Obecnie w Irlandii działa 40 destylarni. Największe znaczenie mają trzy zakłady: The Old Bushmills Distillery Co. Ltd., Midleton Distillery Ltd. i Cooley Distillery produkujące co ciekawe wiele znanych marek irlandzkiej whisky, często dla konkurujących ze sobą firm.

Produkcja irlandzkiej whiskey

Produkcja irlandzkiej whiskey, podobnie jak szkockiej odbywa się w miedzianych alembikach, z reguły większych od ich szkockich odpowiedników oraz w aparatach do destylacji ciągłej (whisky zbożowe). Generalnie w Irlandii whisky destyluje się trzykrotnie, ale coraz więcej gorzelni odchodzi od tej reguły i destyluje dwustopniowo. Dzięki potrójnej destylacji, po której otrzymuje się alkohol o mocy 85-86% whisky irlandzka ma łagodniejszy charakter, jest delikatniejsza i lżejsza. W wyniku stosowania między innymi elektrycznych pieców do suszenia słodu i związanym z tym brakiem kontaktu z dymem irlandzka whiskey pozbawiona jest torfowo-dymnego aromatu, charakterystycznego dla wielu szkockich whisky.

W Irlandii produkowane są głownie whiskey mieszane (blended), sporządzane z słodowanego jęczmienia i innych zbóż, głownie żyta. Coraz częściej spotykamy whiskey słodowe (single malt), wyrabiane wyłącznie ze słodu jęczmiennego. Dostępna jest również Pure Pot Still Whiskey, która wytwarzana jest w tradycyjnych miedzianych alembikach z mieszanki słodu jęczmiennego i jęczmienia niezesłodowanego. Po przyjęciu Irish Whiskey Act w 1980 roku destylaty muszą leżakować w beczkach dębowych minimum trzy lata. Stosowane są, podobnie jak w Szkocji beczki z białego dębu amerykańskiego po bourbonie i beczki europejskie po różnego rodzajach winach.

Whiskey Molly Malone

Wiele marek, szczególnie blended whiskey należy do międzynarodowych koncernów i sprzedawanych jest obecnie na całym świecie. Wraz z powstaniem nowych, mniejszych destylarni pojawia się na rynku też wiele whiskey produkowanych w mniejszych, limitowanych ilościach, nawiązujących do różnych, tradycyjnych stylów irlandzkiej whiskey.

Jedną z nich jest Molly Malone Irish Small Batch Whiskey nawiązująca swoim charakterem do legendarnej postaci, swojej imienniczki, będącej symbolem Dublina. Jest to produkowana rzemieślniczo, w małych partiach irlandzka whiskey premium, przepysznie słodka i lekka. Stworzona ze starannie wyselekcjonowanych irlandzkich słodowych i zbożowych whiskey dojrzewa w beczkach z amerykańskiego dębu (second fill), które wzmacniają jej aromat, nie przytłaczając jednocześnie jej lekkiego stylu.

Wkomponowana w irlandzkie DNA, Molly Malone jest legendarną postacią irlandzkiego folkloru. Słynną pieśń o niej, zwaną też Cockles & Mussels, będącą nieoficjalnym hymnem Dublina często słychać w pubach, szczególnie podczas meczów reprezentacji Irlandii w rugby. W roku 1987 z okazji obchodów pierwszego tysiąclecia istnienia miasta u wlotu jednego z najbardziej popularnych deptaków Grafton Street wzniesiony został pomnik na cześć Molly Malone (w 2014 przeniesiony na Suffolk Street). Molly Malone ma swoje święto – dzień 13 czerwca jest National Molly Malone Day.

Założycielem Molly Malone Whiskey Company jest Richard Lombard-Chibnall, który od wielu lat jako Global Brand Director buduje portfolio firmy Lombard Scotch Whisky produkującej whisky mieszane i rzadkie single malt whisky. Tradycje rodzinne sięgają XVIII wieku, czasów, kiedy rodzina Chibnall zajmowała się handlem winem, bednarstwem i prowadzeniem lokalnego pubu.

Molly Malone Irish Small Batch Whiskey jest zdobywca wielu prestiżowych nagród, między innymi:

• Gold - America Awards 2023
• Gold - Irish Whiskey Masters 2022
• Best in Class - Alberta Beverage Awards 2022